Taartjes, heiligen en een spoorwegovergang.

Op het terras van ijssalon Friul in Doetinchem at ik pas geleden een minna di sant’Agata, een cakeje gedrenkt in rozenwater, gevuld met ricotta, chocoladestukjes en gekonfijt fruit, afgedekt met marsepein en een kersje. Dit zoete hapje komt oorspronkelijk uit de stad Catania op Sicilië. Dit gebakje moet een vrouwenborst, minna verbeelden, in dit geval van de heilige Agatha. Dit was de inspiratie voor het onderstaande artikel waar vreemd genoeg taartjes, heiligen en een spoorwegovergang iets met elkaar te maken hebben.

Wie was Agata?

De genoemde heilige Agatha, sant’Agata, leefde in de 3^e eeuw na Chr. Ze was een aanhangster van het christelijk geloof in een tijd dat de Romeinse keizers dit nieuwe geloof probeerden uit te bannen. Ze werd gevangen genomen en vreselijk gemarteld. Met een tang werden haar borsten afgesneden waarna ze over gloeiende kolen en glasscherven moest lopen. Tijdens die foltering barstte de Etna uit.

Sant’Agata wordt afgebeeld met haar borsten op een schaal. In later tijden zagen de gelovigen de borsten op de schaal aan voor broodjes of ook wel taartjes en zo werd deze heilige de beschermheilige van de bakkers. Haar hulp wordt ook ingeroepen bij borstaandoeningen, brand en vulkaanuitbarstingen.

Heiligen en hun attributen

Als je op vakantie in Italië eens één van de vele musea, pinacoteche bezoekt, zul je vast veel schilderijen met heiligen tegenkomen. Een heilige heeft een voorwerp bij zich dat hoort bij zijn of haar levensverhaal. Dat maakte het voor de gelovigen makkelijk om de heilige te herkennen. Toen mijn kinderen tieners waren, organiseerden we vaak de speurtocht “heiligen herkennen”. Mocht je eens in Siena zijn, bezoek dan de Pinacoteca Nazionale di Siena. Een andere aanrader is de Galleria Nazionale in Perugia.

Een kleine greep uit de lange lijst herkenbare reigieuze personages:

Johannes de Doper, Giovanni Battista is meestal gekleed in een dierenvel.
De apostel Andreas nagelde men aan een X-vormig kruis. Wie kent niet het Andreaskruis bij de spoorwegovergang? Hij is als apostel de beschermheilige van de vissers en visverkopers. Omdat hij ook nogal krijgshaftig was, gebruikt men het Andreaskruis ook in ridderorden.

De geleerde Hieronymus, ofwel Geronimo, herkent men altijd aan zijn grote rode hoed. Als kluizenaar in de woestijn verloste hij een leeuw eens van een doorn in zijn poot. Die leeuw zie je dan ook altijd naast hem afgebeeld. Hij is beschermheilige van geleerden, studenten, boekhandelaren en bibliothecarissen.

Zie je een schilderij of beeld van een man met een pelgrimsstok, een jakobsschelp en een hondje, dan heb je te maken met Rochus ofwel Rocco. Rochus wijdde zich aan de verzorging van de pestlijders, een ziekte waar hij zelf van genas. Hij wijst naar een pestbuil op zijn bovenbeen. Aangeroepen tegen besmettelijke ziektes en beschermheilige van alle medisch personeel.

Een ander goed herkenbare heilige is Catharina van Alexandrië, die niet met Romeinse keizer Maxentius wilde trouwen omdat ze christen was en weigerde aan de goden te offeren. Dat kwam haar natuurlijk op een flinke straf te staan. Ze werd gevangen gezet zonder eten, maar gevoed door een door God gezonden duif. Daarna werd ze gefolterd op een wiel met pinnen, dat echter brak. Tenslotte liet de keizer haar maar onthoofden, waarbij in plaats van bloed melk uit haar hals stroomde.  Je ziet haar op schilderijen dus altijd met een gebroken wiel naast zich. Beschermheilige van wagenmakers en hoedenmakers. Aangeroepen door zogende vrouwen en mensen met hoofdpijn.
Maria Magdalena herken je aan de pot met geurige balsem waarmee ze Jezus’ voeten masseerde.

De rol van heiligen in het Italie van alledag

In de Italiaanse katholieke cultuur zijn heiligen heel belangrijk. Men roept een heilige te hulp bij ziekte of gevaar en men vereert zijn relieken. Elke dag is een feest of gedachtenis van een heilige. Zo vieren ze in Italië ook de naamdag, onomastico, op de dag van de heilige waar je naar vernoemd bent. Zoek eens op een Italiaanse website jouw naamdag op!
Iedere stad kent zijn patroonheilige, santo patrono. Zo is de heilige Margareta de beschermvrouwe van de Toscaanse stad Cortona en dus viert men op 22 februari feest in de stad. Ga voor een overzicht per regio en stad naar de Wikipedia website. Wie weet heb je het geluk tijdens je vakantie ook zo’n feest mee te maken waar altijd lekker wordt gegeten. Een hele belevenis!