Hel, vagevuur en hemel… waar liggen ze? (4)

Dante maakt een reis door de hel en het vagevuur samen met de Romeinse dichter Virgilius. Daarna bezoekt hij met zijn aanbeden Beatrice en San Bernardo de hemel. Maar waar liggen deze plaatsen? In de tijd dat de Divina Commedia werd geschreven zag men de aarde nog in het centrum van het zonnestelsel. De aarde werd gezien als een bolvorm waarvan de ene helft bewoond was en de andere helft bijna helemaal uit zee bestond. Ook Dante baseert zich op dit model van Aristoteles.

Nog vóór de schepping van de mens smeet God op een keer de opstandige engel Lucifer uit de hemel. Lucifer kwam op de aarde terecht, ongeveer op de plek waar nu Jeruzalem ligt. Hierdoor ontstond een enorme krater, de Hel (L’Inferno). De hel is in negen ringen verdeeld en loopt in een trechtervorm naar het middelpunt van de aarde.  Op dit diepste punt kwam Lucifer terecht. De symboliek die hierin schuilt, is dat de duivel Lucifer, het meest aardse wezen in het heelal, ook het verst verwijderd is van de hemel. In deze hel, een sombere plaats vol storm, hitte en kou, hagel, vuurregens en verstikkende dampen worden de zondaars die geen berouw hebben getoond na hun dood gestraft.

Door de inslag van Lucifer kwam de aarde op het zuidelijk halfrond omhoog. Hier ontstond dus een berg, het tegenovergestelde van de trechter op het noordelijk halfrond. Deze berg heet de Louteringsberg ofwel het Vagevuur (Il Purgatorio). Wanneer Dante op het diepste punt van de hel is beland, klimt hij over het harige lijf van Lucifer via een tunnel naar deze berg. Op deze berg heerst een prettige atmosfeer met een prachtige natuur: bloemen, frisse lucht en ruisende waterstroompjes. Op de top van de Louteringsberg bevindt zich het Aards Paradijs (Il Paradiso Terrestre) waaruit Adam en Eva ooit werden verdreven. Hier staat ook de Boom van kennis van goed en kwaad. De Louteringsberg bestaat uit zeven lagen waar de zondaars van de zeven hoofdzonden worden gestraft. In tegenstelling tot de zondaars in de hel hebben deze zielen wèl berouw getoond over hun daden.

Op het einde van zijn tocht over de Louteringsberg, wordt Dante ondergedompeld in twee rivieren. Door het water van de rivier de Letè vergeet hij welke zonden hij begaan heeft. Het water van de Eunoè brengt hem in herinnering welke goede daden hij heeft volbracht. Op deze manier gereinigd kan hij toetreden tot het Paradijs.
Volgens Dante bestaat de hemel, het Paradijs (Il Paradiso) uit negen kringen of sferen die rond de aarde liggen. De eerste kringen zijn genoemd naar de planeten die rond de aarde draaien. Daarna is er de sfeer van de vaste sterren, vervolgens de negende hemel en als bovenste sfeer het Empyreum (L’Empireo), waar God troont. In het Paradijs verblijven de zielen die geen zonde hebben begaan, van de engelen, de wijze en liefhebbende geesten tot alle gelukzaligen (tutti i beati). Deze zielen doen niets anders dan in eeuwige dankbaarheid God te aanschouwen. De atmosfeer in het Paradijs is abstract, bestaat enkel uit lucht en licht. De enige band met de aardse werkelijkheid is de invloed die de planeten op de aarde hebben.

De afbeelding bij dit artikel is een schilderij van de hand van de schrijfster. Hierop kun je zien waar de hel en de louteringsberg van Dante zich bevinden.

In volgende artikelen lezen jullie meer bijzonderheden over de Hel, het Vagevuur én het Paradijs.