700 jaar Dante Alighieri, il sommo poeta – dichter der dichters (1)

Dit jaar viert men in Italië feest. 700 jaar na het sterfjaar van Dante viert men zijn leven.

Iedere Italiaan kent op zijn minst enkele zinnen van Dante’s beroemdste werk de Divina Commedia uit het hoofd. Sommigen reciteren het helemaal uit het hoofd,  zoals de bekende acteur Roberto Benigni. Wie heeft in Nederland niet eens een 2 Euromunt in zijn hand gehad met de beeltenis van deze grote dichter?

Wie was deze Dante?
Dante werd in 1265 geboren in Florence. Over zijn opleiding is niet veel bekend. Hij groeide op in een tijd dat de Ghibellijnen (i ghibellini)  en de Welfen (i guelfi)  strijd voerden.  De Ghibellijnen waren aanhangers van de Rooms-Duitse keizer en keerden zich tegen de wereldlijke macht van de paus. De Welfen daarentegen waren aanhangers van de paus. In die tijd was Italië verdeeld in stadsstaten, die regelmatig met elkaar in strijd waren. De rijke steden Florence en Lucca kozen voor de Welfen. Pisa, Siena en Pistoia kozen voor de Ghibellijnen. In 1289 verslaan de Welfen de Ghibellijnen, waarna de Welfen in twee partijen uiteen vallen, de Zwarten en de Witten. Dit leidt tot een harde strijd binnen de steden. Dante kiest voor de Witten, de zogenaamde Volkspartij, tegenover de Zwarte Welfen, die aanhangers hadden onder de aristocratie, rijke handelaars en financiers. De Witte Welfen wilden net als de Ghibellijnen een autonome stadsstaat met keizerlijk gezag, echter op pauselijke basis. De Witten blijven dus de paus zeer belangrijk vinden, in tegenstelling tot de Ghibellijnen. Naast zijn werk als schrijver bekleedde Dante korte tijd ook een politiek ambt. Wanneer de Zwarten in 1302 de macht grijpen,  wordt Dante Alighieri verbannen uit zijn geboortestad Florence en belandt uiteindelijk in Ravenna, waar hij in 1321 overlijdt.

Nooit is hij in Florence teruggekeerd. Hij werd begraven in een kleine graftombe in Ravenna. Zijn tombe in de Florentijnse kerk Santa Croce, waarop zijn naam Dante di Alighiero degli Alighieri prijkt, is dus leeg. Sind 1325 stuurt Florence jaarlijks een kruik olijfolie en een palmtak naar Ravenna om de resten van Dante terug te krijgen. Zonder resultaat.

Dante ontmoet zijn muze Beatrice in Florence als zij 8 jaar oud is. Maar hij was uitgehuwelijkt aan Gemma Donati. Over zijn huwelijkse leven is ook niet veel bekend, in ieder geval heeft hij aan zijn echtgenote nooit éen vers gewijd. Des te meer aan zijn aanbeden Beatrice, met wie hij ooit niet meer dan één groet wisselde. Beatrice overlijdt al op 25 jarige leeftijd. De hartepijn die Dante toen voelde,  is de drijfveer voor heel veel van zijn poëzie, van zijn werk de Vita Nuova, maar zeker ook van zijn Commedia, waar Boccaccio later de term Divina (goddelijk) aan toevoegde.

Over de Divina Commedia, over het belang van Dante voor de huidige Italiaanse taal en nog veel meer kun je in de komende tijd meer lezen in dit blog. Wordt dus vervolgd! (Foto: buste van Dante Alighieri, in bezit van de schrijfster)